ပရေင်စဵုဒၞာဂီုကၠီုကောန်ၚာ်
တၞဟ်နသ္ဂောံစဵုဒၞာဂီုကၠီုကဵု ကောန်ၚာ် ကေုာံ သၟတ် ကောန်ဒှ်ဒဒိုက် ကေုာံ ညးမစ္ၜုဲစ္ၜော်အခေါင်ဂီုကၠီုဂမၠိုင် နူကဵုဘဲအန္တရာဲတုဲ ယူအာန်အုက်ချ်သဳအာ UNHCR လုပ်ဒုင်ကေတ်တာလျိုင်ရ။ ပိုဲကၠောန်အာကမၠောန် မွဲစွံကဵုဂကောံပံင်တောဲဂမၠိုင် တၞဟ်နသ္ဂောံရီုဗင် ကောန်ၚာ်ဒးဒုင်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ပျဲပျာံဖံက်ပ္ကဝ်အခေါင်အရာ၊ ဒးဒုင်သ္ပမဇ္ၛတ်၊ ဒးဒုင်ဖံက်ပ္ကဝ်ဍေက်စပရဲတုဲ ကဵုဇြဟတ်ရီုဗင် ကောန်ၚာ် ကေုာံ ကၟိန်သ္ၚိ ညးမိက်ဂွံကဵုသမ္တီတေင် ကိစ္စပရေင်စဵုဒၞာကောန်ၚာ်ရ။ ရီုဗင်ဆက်စၠောံကဵု ကောန်ၚာ်ညးမဗၠးတိတ်နူဘဲအန္တရာဲတုဲ မိမကောန်ၚာ်ဂမၠိုင်ကီု မၞိဟ်မင်မွဲကောန်ၚာ်ဂမၠိုင်ကီု သွက်သ္ဂောံကလိဂွံကသပ်မလုပ်သၞောဝ်ဥပဒေရ။ ပရေင်ကမၠောန်ချဳဒရာင် သ္ဂောံကလေင်ဇၞော်မောဝ်ခိုဟ်တိုန်မာန်ကီု ပရေင်ရီုဗင်မဆေင်စပ်ကဵုစိုတ်ဓာတ်ကီု ပရေင်ဖျေံကဵုဒၞာဲမၞုံဂီုကၠီုကီု ပရေင်ပညာကီု ရီုဗင်ဆက်စၠောံကဵုမဒှ်ရ။ ယဝ်ရဇကုတီညာတ်လဝ် ကောန်ၚာ်ကောန်ဒှ်ဒဒိုက် ဟွံသေင်မ္ဂး ကောန်ၚာ်ညးမစ္ၜုဲစ္ၜော်အခေါင်ဂီုကၠီု မၞုံဒၟံင်ပ္ဍဲအန္တရာဲမ္ဂး ပ္ဍဲကဵုဂကောံ မလၟေင်ကဵုလဝ် သၟဝ်ဏံဂမၠိုင်ဂှ် မွဲဟွံမွဲ သ္ပဂုဏ်တုဲရီုဗင်ဆက်စၠောံကဵုမွဲဝါညိ။
ဂကောံပံင်တောဲဂမၠိုင်
ပ္ဍဲကဵုကိစ္စ စပ်ကဵုကောန်ၚာ် ဒးဒုင်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ပျဲပျာံဖံက်ပ္ကဝ်အခေါင်အရာ ကေုာံ ဒးဒုင်သ္ပလဝ်မဇ္ဇျဟ် ဒှ်မံင်သံသယ ယဝ်ဒးနွံပၟိက် ပရေင်ရီုဗင်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ပြဟ်ပြဟ်မ္ဂး ပ္ဍဲရုင်ဂဥုဲအလဵုအသဳ ကြပ်ဂၠိုင်အိုတ် နကဵုဂကောံ One-Stop Service Centre (OSCC) ကေုာံ ဂကောံကၠောန်ကမၠောန် မဒှ်သံသယကောန်ၚာ် ဒးဒုင်သ္ပလဝ်မဇ္ဇျဟ် ကေုာံ ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ပျဲပျာံဖံက်ပ္ကဝ်အခေါင်အရာ (SCAN) Suspected Child Abuse and Neglect တံဂှ် အာတ်မိက်အရီုဗင်လွာဲဂှ်ညိ။
ဗွဲတင်ရုဲစှ်မွဲဟွံသေင်မွဲ သွက်သ္ဂောံကဵုသမ္တီတေင် လ္တူကိစ္စကောန်ၚာ် ဒးဒုင်သ္ပလဝ်မဇ္ဇျဟ် ကေုာံ ဒးဒုင်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ပျဲပျာံဖံက်ပ္ကဝ်အခေါင်အရာဂမၠိုင်ဂှ် ဇကုဆက်စၠောံဏာကဵု တာလျေန်ကာတ်သိ (Talian Kasih)၊ ပရေင်ဆက်စၠောံ မကၠောန်မံင်ကမၠောန် ပ္ဍဲဌာနဝန်ဇၞော်မၞိဟ်ဗြဴ၊ (The Ministry of Women) ကၟိန်သ္ၚိအိန်ထံင် ကေုာံ သ္ဇိုင်ဂကောံမၞိဟ် ပရေင်ဗောံဗြေဝ် ကၟိန်ဍုင်မလေဝ်ယှာ (Family and Community Development Malaysia) ဂွံမာန်ရ။
Talian Kasih
ယဝ်ရဇကုဇကု ဟွံသေင်မ္ဂး ကောန်ၚာ်မွဲမွဲ ဇကုတီညာတ်မံင် ဒးဆဵုဂဗလဝ် ပရေင်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ပျဲပျာံဖံက်ပ္ကဝ်အခေါင်အရာ ကာမလိင်ကောန်ၚာ် မပ္တံ ပရေင်ပလီုပလာ်ကောန်သမ္ဘာ၊ ပရေင်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်သ္ပမာန်ကာမလိင်၊ ပရေင်ဘပလကာမလိင်၊ နကဵုပွမကဵုသမ္တီတေင်ဂဗု ဇရေင်ဗၠာဲသၟိင်ဂှ် ဇကုအာတ်မိက် ပရေင်ရီုဗင်ဂွံမာန် မဒှ်ရ။ ယဝ်ရဇကုအာကဵုသမ္တီတေင်ဂဗု ပ္ဍဲရုင်ဗၠာဲသၟိင်မ္ဂး လၟေင်ကဆံင်ကဆံင်သၟဝ်ဏံဂမၠိုင် ကၠောန်ဗက်အာညိ။
- တၞဟ်နသ္ဂောံကဵုသမ္တီကၠောန်လိက်တေင်ဗၠာဲသၟိင်ဂှ် ယဝ်ရဒှ်မာန်မ္ဂး ကောန်ၚာ်ဒးဒုင်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ဂှ် ထေက်ကဵုဒးဗက်အာမၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော် ပ္ဍဲဌာနခရိုင်ဗၠာဲသၟိင်မကြပ်ဂၠိုင်အိုတ် (မကော်ဂး IPD) မဒှ်ရ။ မၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော်ဏံဂှ် ဒးဒှ်မၞိဟ်ကောန်ၚာ် ပတှ်ေစဂွံစှ်ေစိုတ်တုဲ မိမ၊ မၞိဟ်မင်မွဲ၊ မသကလောကောဒေံ၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူဇကု ဟွံသေင်မ္ဂး အ္စာၝောံ/ဘာ ဒှ်ဂွံမာန်ဖအိုတ်ရ။
- အ္ခိင်ကၠောန်လိက်တေင်ဗၠာဲသၟိင်မ္ဂး သ္ဂောံထ္ၜးကဵုရုင်ဗၠာဲသၟိင်(IPD)ဂှ် ကောန်ၚာ်ကဵုမၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော် သီုညးၜါ ထေက်ကဵုဒးကေတ်ဏာ လိက်စၟတ်ထံက်ဂလာန်ပူဂိုလ် (ကာဒ်ယူအာန်/တၞးလိက်ယူအာန်)ရ။
- လိက်တေင်ဗၠာဲသၟိင်ဂှ် ဒးကၠောန်သ္ပ နကဵုဘာသာ မလေဝ်ယှာ ဟွံသေင်မ္ဂး ဘာသာအၚ်္ဂလိက် မွဲဟွံသေင်မွဲရ။ တင်နင်သောဲသောဲဗြဲဗြဲ မုက္ကဵုဒှ်လဝ် မပ္တံ စၟတ်တ္ၚဲ ကေုာံ အ္ခိင်က္တဵုဒှ်လဝ်၊ ဒၞာဲက္တဵုဒှ်လဝ်၊ ညးဂှ်ကလိလောန်လဝ်ဒုဟ် ပရေင်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်သ္ပမာန်ရော ပါလုပ်ပ္ဍဲလိက်တေင်ရ။
- ယဝ်ရကောန်ၚာ်ဂှ် ဟီုအရေဝ် ဘာသာမလေဝ်ယှာ ဟွံသေင်မ္ဂး ဘာသာအၚ်္ဂလိက် ဟွံလေပ်မ္ဂး မၞိဟ်ဇကုကဵုကောန်ၚာ်ပတှ်ေစှ်ေစိုတ်ဂွံဂှ် ကော်ဏာမၞိဟ်မွဲမွဲ ညးမရီုဗင်ကၠာဲဘာသာမာန် အကြာဘာသာမလေဝ်ယှာ ဟွံသေင်မ္ဂး ဘာသာအၚ်္ဂလိက် သွက်လိက်တေင်ဂှ်ညိ။
- ညးတာလျိုင်စၟဳစၟတ်ဂၠိုက်ဂၠာဲဂဗု (IO) ပ္ဍဲရုင်ဗၠာဲသၟိင် IPD တံ ချူစၟတ်သမ္တီလိက်တေင်ကောန်ၚာ် ကေုာံ ညးမဗက်အာကရောံကောန်ၚာ်ဂှ်တုဲ ပလံင်စိုပ်ဏာ ဇရေင်ဌာနကေင်ကာပၟိက်ဇၞော် ပ္ဍဲရုင်ဂဥုဲအလဵုအသဳ ဒၞာဲကောန်ၚာ်ဂွံအခေါင်ဆဵုဗဂကဵု အ္စာဂဥုဲ ကေုာံ သၟာစဳစောန်ပရေင်မၞိဟ် ညးမၞုံပ္ကတ်ပ္ကေင်ကတ်လ္ၚတ်လဝ် တၞဟ်နသ္ဂောံသောင်ကလး ဂဗုပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ပျဲပျာံဖံက်ပ္ကဝ် ကာမလိင်ကောန်ၚာ်ဂမၠိုင်ရ။ ညးတံဂှ်ပြာကတ်မံင် နဒဒှ် SCAN (Suspected Child Abuse and Neglect) ဂကောံမင်မွဲမဒှ်သံသာယ ပရေင်သ္ပမဇ္ဇျဟ် ကေုာံ ပရေင်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ပျဲပျာံဖံက်ပ္ကဝ် အခေါင်အရာကောန်ၚာ်ရ။
- ဂကောံကၠောန်ကမၠောန် SCAN ဏံဂှ် ဗွဲပရေင်ထတ်ယိုတ် စၟဳစၟတ်စံၜတ် ကောန်ၚာ်ဂှ် ပ္ဍဲဗ္ဒမ်မၞုံဂီုကၠီုတုဲ ရီုဗင်ပါ်ပရံကဵု ပရေင်ရေင်တၠုင် မဆေင်စပ်ကဵုပရေင်ထတ်ယိုတ် ကေုာံ ပရေင်ရီုဗင်ထံက်ပင်ရ။ ပရေင်ချဳဒရာင်ကမၠောန်ဏံဂှ် သီုကဵုပါလုပ်မံင် ပွမကဵုဏာတင်စၞောန်ကောန်ၚာ်ဂှ် ဇရေင် Social Welfare Department (သီုမပြာကတ်မံင် နဒဒှ် JKM) and NGOs ဂမၠိုင်ရ။
ယဝ်ရကောန်ၚာ်ဂှ် ဒးနွံပၟိက် ပရေင်စဵုဒၞာပဵုတုဲဂၠိုင် ကေုာံ ပရေင်ရေင်တၠုင်ကောပ်ကာဲဂဗုမ္ဂး ကိစ္စဏံဂှ် ဆက်စၠောံဏာကဵု ဂကောံပံင်တောဲ ပရေင်စဵုဒၞာကောန်ၚာ် ပ္ဍဲယူအာန်အုက်ချ်သဳအာ နကဵု တင်နင်ဆက်စၠောံလ္တူတေံ ရ။